Thuiswerken: wat zegt de wet en wie is verantwoordelijk?

Welke verantwoordelijkheden heb je als werkgever en als werknemer bij thuiswerken?

Wat zijn de gevolgen van de Wet werken waar je wilt?

Fit en met plezier werken, wie wil dat nou niet? Fitte mensen voelen zich beter en zijn productiever. Bedrijven die investeren in de vitaliteit van werknemers verlagen het ziekteverzuim en vergroten de duurzame inzetbaarheid. Goede en veilige arbeidsomstandigheden dragen hieraan bij. Wat is momenteel de verantwoordelijkheid van de werkgever nu veel werknemers thuiswerken? En van werknemers? Wat zegt de wet en wie is verantwoordelijk?

Op 5 juli 2022 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel ‘Wet werken waar je wilt’ aangenomen. Werknemers krijgen meer zeggenschap over de plek waar zij willen werken. Wat betekent dit voor werkgevers?

Wet werken waar je wilt

De Wet werken waar je wilt wijzigt de Wfw ten aanzien van het verzoek tot aanpassing van de arbeidsplaats. De hoofdregel is voortaan dat werkgevers in beginsel verplicht zijn om zo’n verzoek in te willigen. Dit is aan verschillende voorwaarden gebonden:

• De werkgever kan alleen worden verplicht om het verzoek van de werknemer in te willigen voor zover de arbeidsplaats het woonadres van de werknemer betreft. Een werkgever hoeft dus niet in te gaan op verzoeken van de werknemer om te kunnen werken vanaf een (al dan niet vast) vakantieadres.
• Het woonadres moet liggen binnen het grondgebied van de Europese Unie.
• De werkgever is niet verplicht om het verzoek in te willigen om te werken op een arbeidsplaats die niet het woonadres van de werknemer of het vestigingsadres van de werkgever is.

Eerste Kamer moet nog over wetsvoorstel stemmen

In het voorstel staat nu dat de werkgever het werknemersverzoek ‘naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid’ moet beoordelen. Dat houdt in dat hij bij zijn besluit alle verschillende werkgevers- en werknemersbelangen zorgvuldig moet afwegen. Tegelijkertijd vraagt dit van de werknemer dat hij ‘een gedegen motivering’ aan moet voeren bij zijn verzoek. De wetswijziging geeft de werknemer juridisch een betere positie, terwijl de werkgever de vrijheid behoudt voor maatwerk. Veel partijen in de Tweede Kamer kunnen zich daar goed in vinden en stemden daarom vandaag in met het voorstel. Het wetsvoorstel gaat nu naar de Eerste Kamer. Er staat nog geen ingangsdatum vast.

Maatwerkafspraken

De nieuwe wet moet het gesprek tussen werkgever en werknemer stimuleren. Samen komen ze tot maatwerkafspraken die passen bij de werksituatie. Zodat beiden de voordelen van hybride werken optimaal kunnen benutten.

Uitzondering voor de kleine werkgever

De regeling geldt niet voor werkgevers met minder dan tien werknemers. Dit omdat de aanpassing van de arbeidsplaats voor de kleine werkgever vaker verregaande of ingrijpende gevolgen voor de bedrijfsvoering kan hebben.

Het voorstel moet nog door de Eerste Kamer voordat de wet in werking kan treden. Lees hier meer over het wetsvoorstel en de stand van zaken.

Waarvoor is de werkgever verantwoordelijk bij thuiswerken?

De werkgever moet zorgen voor een gezonde en veilige werkplek voor de werknemer en voor een inrichting van de werkplek die aan de persoonlijke eigenschappen van de werknemer is aangepast. Dit geldt ook voor je thuiswerkplek. Dit wordt de ‘zorgplicht’ van de werkgever genoemd. De mate waarin de werkgever daar invulling aan kan geven is afhankelijk van wat redelijkerwijs gevraagd kan worden. Het kan zo zijn dat het door omstandigheden niet redelijk is om dit van de werkgever te verwachten.

De werkgever moet zijn werknemers ook actief hierover informeren en instructie geven. Hoe je je werk zo veilig en gezond mogelijk kan doen, moet een terugkerend onderwerp van gesprek zijn. Als je nog geen goed ingerichte thuiswerkplek hebt, dan kan je met je werkgever overleggen wat je nodig hebt om klachten te voorkomen.

Bij het voeren van het arbeidsomstandighedenbeleid legt de werkgever in een inventarisatie en evaluatie schriftelijk vast welke risico’s werken voor de werknemers met zich brengt. Deze risico-inventarisatie en -evaluatie bevat ook een beschrijving van de gevaren en de risico-verminderende maatregelen die genomen kunnen worden. Wellnomics RI&E Welzijn kan hiervoor een hulpmiddel zijn.

Wat is de verantwoordelijkheid van de werknemer bij thuiswerken?

Als werknemer is het belangrijk om in gesprek te gaan met je werkgever wanneer je je werkplek graag aan zou passen als je klachten ervaart. Zeker wanneer je thuiswerkt kan een werkgever niet zomaar raden of je problemen ervaart. Het is daarom belangrijk om dit proactief aan te geven en te bespreken hoe je hier samen met de werkgever een oplossing voor kan zoeken.

Daarnaast is het belangrijk om als werknemer zelf goed te letten op je fysieke en mentale gezondheid. Dit is essentieel om klachten te voorkomen.

Waaraan moet een thuiswerkplek wettelijk voldoen?

In het Arbeidsomstandighedenbesluit is opgenomen dat de werkplek in de eigen woning moet worden ingericht volgens de ergonomische beginselen.

De ergonomische beginselen zijn niet nader uitgewerkt in een wettelijke regeling. Belangrijk bij het inrichten van de werkplek is een goede positie van het beeldscherm, juiste stoel- en tafelhoogte, de muis dicht bij het lichaam plaatsen etc. In de Training Ergonomie en online Werkplekonderzoek komen deze ergonomische beginselen aan de orde.

Wat zijn de eisen die worden gesteld aan werken achter een beeldscherm?

Daarnaast moet de werkplek voldoen aan de eisen die worden gesteld aan beeldschermarbeid. Dit betekent dat het werken achter een beeldscherm moet worden afgewisseld met andere werkzaamheden, in beweging komen of rusttijd. WorkPace helpt hierbij door middel van het geven van ontspanpauzes en in beweging komen door het geven van beweegpauzes eventueel (indien ingesteld) met video’s van oefeningen.

Welke verplichtingen heeft de werkgever in het kader van psychosociale arbeidsbelasting, zoals werkstress?

De werkgever moet inventariseren aan welke risico’s werknemers (kunnen) worden blootgesteld op het gebied van werkdruk en werkstress. De werkgever moet vervolgens maatregelen nemen om deze risico’s te verminderen, bijvoorbeeld door werkdruk tegen te gaan. De werkgever moet zijn werknemers daarnaast informeren over deze risico’s, en over de maatregelen die de werkgever heeft genomen om de risico’s te minimaliseren.

Wellnomics RI&E Welzijn inventariseert werkdruk, werkstress, klachten en computerwerkgedrag. Na afronding van de inventarisaties door de medewerker wordt het risicoprofiel berekend en getoond in de persoonlijke omgeving en in het Plan van aanpak. Per onderdeel wordt aangegeven of er sprake is van een hoog, gemiddeld of laag risico. Elke onderdeel bevat meerdere aanbevelingen om de risico’s op te heffen. Deze zijn uitvoerig omschreven, wetenschappelijk onderbouwd, praktisch uitvoerbaar en budget neutraal. De medewerker kan er direct mee aan de slag. Voor het management zijn geanonimiseerde managementrapportages en een Plan van aanpak. Deze geven inzicht in de belangrijkste gezondheidsrisicofactoren van de organisatie plus aanbevelingen voor het verminderen en voorkomen van fysieke en psychosociale klachten.

In welke wetten zijn deze vereisten precies geregeld?

De zorgplicht van de werkgever is gebaseerd op de Arbowet (artikel 3) en het Burgerlijk Wetboek (artikel 7:658).

In het Arbobesluit zijn regels opgenomen voor ‘plaatsonafhankelijke arbeid’. (artikelen 1.43 tot en met 1.53). Thuiswerken valt hier ook onder.
Bepalingen over de eisen van aan beeldschermarbeid zijn opgenomen in het Arbobesluit (artikelen 5.4 en 5.7 tot en met 5.12) en in de Arboregeling (artikelen 5.1 tot en met 5.3).

Bron: Arboportaal, Eerste Kamer en Wellnomics